मृगगड किल्ला | Mrugagad Fort | भेलिवचा किल्ला | Bheliv Fort | सुधागड | रायगड | Sudhagad | Raigad | Sahyadri Bhatkanti

जिल्हा - रायगड 

पायथ्याचे गाव (Base village) - भेलीव गाव

उंची (Height of the fort) - १७५० फूट 

वेळ - १ तास

श्रेणी (Grade) - सोपी

सहनशक्ती (Endurance level) - कमी 

जवळील रेल्वे स्टेशन (Nearest railway station) - खोपोली

मुंबई ते भेलीव गाव - ९० किमी

पुणे ते भेलीव गाव  - ११५ किमी

दिनांक - २९ ऑगस्ट २०२१

रायगड जिल्हा, सुधागड तालुक्यातील (Sudhagad Taluka) भेलीव ह्या छोट्याश्या गावा शेजारी असलेला एक सुंदर किल्ला "मृगगड". गडावर घेऊन जाणाऱ्या कातीळकोरिव पायऱ्या (Rock cut steps), प्रचंड कातळात खोदलेल्या पाण्याच्या टाक्या (Water tank), गडाच्या माथ्यावरुन दिसणारे विहंगम दृश्य आणि गडावरील गुहेकडे (Cave at Mrugagad fort) जातानाचा थरार हे मृगगड किल्ला ट्रेकचे वैशिष्ट. पायथ्याच्या भेलीव गावामध्ये किल्ल्याला "भेलिवचा किल्ला" (Bheliv Fort) म्हणून देखील ओळखले जाते.

मुंबई ते भेलीव गाव प्रवास (How to reach the Bheliv village)

आम्ही भल्या पहाटेच मुंबईवरून कळंबोली जंक्शन आलो व त्यापुढे मुंबई पुणे जुन्या महामार्गावरून खालापुरच्या दिशेने निघालो. पनवेल जवळ कोण ह्या गावी (Kon village) मी नेहमी थांबतो. ह्यावेळेस दृश्य काही वेगळेच होते. प्रबळगडाच्या मागून होणारा सूर्योदय, सूर्यकिरणांनी भगवेमय झालेलं आकाश आणि समोर कलावंतीण दुर्ग (Kalavantin durg), प्रबळगड (Prabalgad) आणि इरशाळगड (Irshalgad) किल्ला. 

कोण गावातून दिसणारे किल्ले

खालापूर (Khalapur) येथे पोहचल्यावर उजवीकडील मार्गाने पालीच्या दिशेने पुढील प्रवास सुरू झाला. 

खालापूर पासून पालीकडे जाताना

खोपोली पाली मार्गाने (Khopoli - Pali road) परळी हे गाव (Parli village) ओलांडले की जांभूळपाडा (Jambulpada village) येथील नदीवरील ब्रीज जवळून डावीकडील मार्गाने भेलीव गावाला येता येते. 

खोपोली पाली रोड

जांभुळपाडा येथील नदीवरील पुल

जांभूळपाडा गाव

गावाजवळ येताच किल्ला नजरेस पडतो. 

भेलीव गावाकडे जाताना

गावातून दिसणारा किल्ला

गावात पार्किंगची सुविधा आहे.

गावातील पार्किंगची जागा

भेलीव गावाला येण्यासाठी खोपोली हे जवळील रेल्वे स्टेशन. तेथून सार्वजनिक वाहतुकीची सुविधा आहे. खोपोली पासून बसने परळी गावी यावे किंवा शेअरिंगने आधी खोपोली फाटा (Khopoli Phata) आणि नंतर परळी गाव गाठावे. येथून माणगावसाठी (Mangaon village) शेअरिंग भेटेल. माणगाव पासून २ किमी चालून भेलीव गावाला येता येते. मुंबई पुण्यापासून भेलीव गाव जवळपास १०० किमी अंतरावर आहे. गावात राहण्या-खाण्याची सोय आहे. 

ट्रेकला सुरुवात

गावातील भवानी मातेच्या मंदिरापासून (Goddess Bhavani temple) मृगगड किल्ला ट्रेक सुरू होतो. 

भवानी माता मंदिर

भेलीव गाव

सुरुवातीला थोडी चढाई केली की मार्ग पठारावरून जातो. किल्ला समोरच आणि ट्रेक मार्ग ओळखू येईल असा असल्याने मार्ग चुकण्याची शक्यता नाही. 

मृगगड किल्ला

ट्रेकर मंडळी सोबत सेल्फी 

पठारावरून जाताना आजूबाजूच्या परिसराचा आनंद घेत आम्ही घनदाट जंगलात शिरलो. किल्ला बराचसा अपरिचित असल्याने फार कमी लोक येथे येतात. पण त्यामुळे येथील नैसर्गिक सौंदर्य अजूनही अबाधित आहे.

पठारावरून ट्रेक मार्ग

जंगलातून ट्रेक मार्ग

हळूहळू चढ वाढत होता. अर्धा तासाने आम्ही किल्ला आणि शेजारील डोंगरामध्ये असलेल्या खिंडीत आलो. 

जंगलातून ट्रेक मार्ग 

हळूहळू चढ वाढत किल्ल्याकडे

खिंड इतकी लहान आहे की एका वेळी फक्त एकच व्यक्ती जाईल. 

खिंडीतून किल्ल्याकडे जाताना

खिंडीतून चालून वर आल्यावर डाव्या बाजूकडील वाट किल्ल्यावर जाते. 

खिंडीतून वर आल्यावर किल्ल्याकडे

थोड पुढे आल्यावर उजवीकडील वाट गुहेकडे जाते तर सरळ जाता प्रचंड कातळात खोदलेल्या पायऱ्या आपल्याला किल्ल्यावर घेऊन जातील. 

पायऱ्या चढून किल्ल्याकडे

आम्ही आधी गडमाथ्यावर जाण्याचे ठरवले. 

कातीळकोरीव पायऱ्या

वाटेत एक कातळशिल्प (Rock carved sculpture) देखील होते. पावसाळ्यात ह्या पायऱ्या चढताना काळजी घेणे आवश्यक. 

कातळशिल्प 

प्रत्येक पाऊल काळजीपूर्वक टाकत आम्ही किल्ल्यावर पोहचलो. 

किल्ल्यावर प्रवेश करताना

किल्ल्यावर येताच देवीचे एक मंदिर (Goddess Mahishasurmardini temple) लागते. देवीचा आशीर्वाद घेऊन किल्ल्याच्या पश्चिमेला आम्ही निघालो. 

महिषसुरमर्दिनी मंदिर

जवळच काही पाण्याच्या टाक्या व वाड्याचे अवशेष (Ruins of the castle) दिसले. 

पाण्याच्या टाक्या 

वाड्याचे अवशेष 

किल्ला भेटीला येणाऱ्यांची संख्या कमी असल्याने वाट तितकी मळलेली नव्हती, त्यात दाट आणि उंच गवत. 

उंच गवतातून मार्ग

कसेबसे मार्ग काढत आम्ही किल्ल्याच्या पश्चिमेकडील टोकाला आलो. येथे देखील काही पाण्याच्या टाक्या आहेत. 

पाण्याच्या टाक्या 

पश्चिमेकडील टोकावरून आजूबाजूच्या डोंगराचा, गाव व नदीचा सुंदर नजारा पाहायला मिळाला. पावसाळ्यात येथील नैसर्गिक सौंदर्यात आणखीन भर पडते. 

गडमाथा

किल्ल्याच्या पश्चिमेकडून दृश्य

काही वेळ येथे आराम करून आम्ही पुन्हा किल्ल्याच्या पूर्वेला निघालो. 

पुन्हा किल्ल्याच्या पूर्वेला जाताना

पायऱ्या उतरून खाली आल्यावर गुहेकडे निघालो. गुहेकडे जाण्यासाठी कातळात काही पायऱ्या खोदलेल्या (rock cut steps to Cave) आहेत. पण एका बाजूला उभा कातळकडा आणि दुसऱ्या बाजूला खोल दरी त्यात लहान पायऱ्या त्यामुळे गुहेकडे जाताना काळजी घ्यावी. 

गुहेकडे जाताना

गुहा

गुहेपाशी आम्ही पोहचलो, तितक्यात पावसाच्या सरी यायला लागल्या आणि जोराचा वारा देखील. आम्ही लगोलग परत निघालो. 

गुहा

गुहेपासून परतताना

पुन्हा भेलीव गावात येऊन एका गावकऱ्याच्या घरी अस्सल जेवणाचा आनंद घेतला. 

पुन्हा भेलीव गावात जाताना

गावकऱ्याच्या घरी जेवण करताना

वाटेत नदीत काही वेळ पोहलो आणि परतीच्या मार्गाला लागलो.

परतीचा प्रवास

भेलीव - माणगाव - जांभूळपाडा - परळी - खोपोली फाटा - खालापूर - चौक - पनवेल - कळंबोली असा प्रवास करत मुंबईत आलो. परत घरी जायला आम्हाला तीन तास लागले.

रायगड जिल्ह्यातील अन्य ट्रेक ब्लॉग वाचण्यासाठी रायगड येथे क्लिक करा. 

ह्याच भटकंतीचा जर आपल्याला YouTube व्हिडिओ पाहायचा असेल तर मृगगड किल्ला येथे क्लिक करा. 

जय शिवराय 

#mrugagad #fort #bheliv #sudhagad #raigad #sahyadribhatkanti